क्रिप्टोकरन्सी विश्वातून एक मोठी बातमी समोर आली आहे. क्रिप्टो फसवणूक, ग्राहकांचे पैसे चोरणे आणि गुंतवणूकदारांची दिशाभूल केल्याच्या आरोपाखाली आभासी चलनांचा दिवाळखोर व्यवहारमंच FTX चे सह-संस्थापक सॅम बँकमन-फ्राइड यांना २५ वर्षांच्या तुरुंगवासाची शिक्षा सुनावण्यात आली आहे. कधीकाळी क्रिप्टो सम्राट म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या आणि जगातील ३० वर्षांखालील सर्वात श्रीमंत व्यक्तीत स्थान असलेल्या बँकमन-फ्राईडने २०१९ मध्ये ‘एफटीएक्स’ची स्थापना केली जायला अल्पावधीत जगभरातील लोकप्रियता मिळालाय. विशेष म्हणजे जगभरात ओळख मिळवून देणारे FTX सॅम यांच्या पतनाचा जबाबदार ठरला.
क्रिप्टो सम्राटाला तुरुंगवास
गेल्या वर्षी नोव्हेंबर २०२३ मध्ये सॅम बँकमन-फ्राइडवर ग्राहकांचे पैसे चोरण्याचा आणि गुंतवणूकदारांची दिशाभूल केल्याचा आरोप निश्चित करण्यात आला. अमेरिकन कोर्टाने सॅमवरील आरोप सत्य असल्याचे मान्य करत आता २५ वर्षांसाठी तुरुंगावासाची शिक्षा सुनावण्यात आली आहे. सॅमला डिसेंबर २०२२ मध्ये बहामास येथून अटक करून अमेरिकेला प्रत्यार्पण करण्यात आले होते. तर नोव्हेंबर २०२३ मध्ये गुंतवणूकदार आणि ग्राहकांची ८ अब्ज डॉलर्स म्हणजेच सुमारे ८३२ अब्ज रुपयांची फसवणूक केल्याप्रकरणी बँकमन दोषी ठरवले गेले.
रावाचा रंक झाल्याची कहाणी
FTX एकेकाळी जगातील दुसरी सर्वात मोठी क्रिप्टो एक्सचेंज कंपनी होती जिचे मूल्य ३२ अब्ज डॉलर्स होते. डिजिटल किंवा आभासी मालमत्ता एक्सचेंज एफटीएक्सचे संस्थापक सॅम जगातील सर्वात श्रीमंत व्यक्तींपैकी होते, त्यांच्या यशस्वी प्रवासाची अनेक उदाहरणे उद्धृत केली गेली, परंतु एका झटक्यात सर्वकाही बदलले. सॅम यांना गेल्या वर्षी फसवणूक आणि बनावटगिरीच्या सातही आरोपांमध्ये दोषी ठरवण्यात आले आणि कालच्या निकालात न्यायालयाने सॅमला २५ वर्षांची शिक्षा सुनावली आहे.
दरम्यान, सॅम बँकमन-फ्राइड यांच्या कुटुंबीयांनी एका निवेदनात म्हटले की, त्यांना दु:ख झाला आहे आणि आपल्या मुलासाठी कायदेशीर लढाई लढत राहतील. मॅनहॅटन यूएस ॲटर्नी डॅमियन विल्यम्स म्हणाले की सॅम्युअल बँकमन-फ्राइडने इतिहासातील सर्वात मोठी आर्थिक फसवणूक केली आणि ग्राहकांकडून ८ अब्ज पेक्षा जास्तची फसवणूक केली. या शिक्षेमुळे बँकमन-फ्राइड पुन्हा फसवणूक करण्यापासून परावृत्त होणार नाही, तर इतरांनाही स्पष्ट संदेश जाईल की आर्थिक गुन्हा केल्यास थेट तुरुंगात होऊ शकते.
रातोरात सर्वस्व गमावलं
कधीकाळी जगातील दुसरे मोठे क्रिप्टो एक्सचेंजम्हणून ओळखले जाणारे FTX नोव्हेंबर २०२२ मध्ये दिवाळखोर घोषित करण्यात आले. क्रिप्टो विश्वासाठी हा एक मोठा धक्का होता. दिवाळखोरीसाठी अर्ज करण्याच्या एक दिवस आधी बँकमन-फ्राइडला मोठा धक्का बसला आणि रातोरात कंगाल झाला.
एका दिवसात एकूण संपत्तीमध्ये सुमारे ९४ टक्क्यांची मोठी घट झाली, ज्यामुळे कधी १५.२ अब्ज डॉलर्सच्या मालकाची संपत्ती ९९१.५ दशलक्ष डॉलर इतकी घसरली. एका दिवसात कोणत्याही अब्जाधीशाच्या संपत्तीत झालेली ही सर्वात मोठी घट होती. त्यानंतर सॅमवर फसवणुकीच्या आरोपाखाली गुन्हा दाखल करण्यात आलेलं. आपण जाणूनबुजून ग्राहकांच्या पैशांचा गैरवापर केला नाही असं सांगत काहीसा बचावात्मक पवित्रा घेत उत्तर दिलं, परंतु न्यायालयाने त्यांचा युक्तिवाद ऐकला नाही.
बँकमन-फ्राइडवर सुमारे १० अब्ज डॉलर ग्राहकांच्या निधीचा गैरवापर केल्याचा आरोप करण्यात आला. याशिवाय गुंतवणूकदारांची फसवणूक आणि मनी लाँड्रिंगचाही आरोप त्यांच्यावर झाला जे स्थानिक न्यायालयाने खरे ठरवून त्याला दोषी घोषित केले आहे. बँकमन-फ्राइड यांचे वाईट दिवस सुरू होण्यापूर्वी अब्जाधीश होते. त्यांची एकूण संपत्ती सुमारे २६ अब्ज डॉलर होती आणि ते अमेरिकेतील ४१ वे तर जगातील ६० वे श्रीमंत व्यक्ती होते. दरम्यान, क्रिप्टोकरन्सी एक्सचेंज एफटीएक्स आता दिवाळखोर आहे आणि संस्थापक तुरुंगात पोहोचले आहेत.
